«Υπάρχει διάχυτος θυμός στις ΗΠΑ»

Για το βαρύ κλίμα που επικρατεί στις ΗΠΑ ενώ οι Αμερικανοί προσέρχονται σήμερα στις κάλπες για τις ενδιάμεσες εκλογές, μίλησε στο naftemporiki.gr ο Άλεξ Κέισαρ, Καθηγητής Ιστορίας και Κοινωνικής Πολιτικής στο Kennedy School του Χάρβαρντ.
Όπως μας είπε, από τη μία υπάρχει ο θυμός που εκφράζει το κίνημα του Tea Party (Κόμμα του Τσαγιού) και από την άλλη μία απογοήτευση, κυρίως για την κατάσταση της οικονομίας. Οι έδρες που αναμένεται να κερδίσουν οι Ρεπουμπλικάνοι στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία θα ορθώσουν πολύ σοβαρά εμπόδια για τον Αμερικανό πρόεδρος, ο οποίος «δεν θα καταφέρει να περάσει κανένα σημαντικό νομοσχέδιο στο δεύτερο μισό της πρώτης θητείας του», σύμφωνα με τον καθηγητή.
Ο κ. Κέισαρ εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για τα τεράστια ποσά που δαπανήθηκαν σε αυτές τις εκλογές, ενώ τόνισε ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει στην εξωτερική πολιτική όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα.
To ευρέως αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι ότι οι Δημοκρατικοί θα υποστούν μεγάλες απώλειες στη Βουλή των Αντιπροσώπων, τη Γερουσία, τις εκλογές για τους κυβερνήτες πολιτειών και τα κοινοβούλια πολιτειών. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις ενός τέτοιου αποτελέσματος;
Υπάρχουν πολλές πιθανές επιπτώσεις και αυτές εξαρτώνται
από το τι ακριβώς θα συμβεί. Η πολιτική στις ΗΠΑ, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, εξαρτάται πολύ από το παιχνίδι των προσδοκιών. Οι προσδοκίες είναι ότι οι Δημοκρατικοί θα τα πάνε τρομερά άσχημα, οπότε αν τα πάνε απλώς άσχημα μπορεί να υποστούν λιγότερες απώλειες. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι ο Ομπάμα δεν θα καταφέρει να περάσει κανένα σημαντικό νομοσχέδιο στο δεύτερο μισό της πρώτης θητείας του. Αν οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά όχι τη Γερουσία, μπορεί να δούμε ένα μοτίβο μικρών αλλαγών, αλλά όχι νομοθεσία σε μεγάλα ζητήματα. Σε κάθε περίπτωση, ο Ομπάμα δεν θα μπορεί να κάνει πολλά για να τονώσει την οικονομία με οποιοδήποτε δημοσιονομικό πακέτο στήριξης, γιατί οι Ρεπουμπλικάνοι θα το μπλοκάρουν. Οπότε αν η οικονομία συνεχίσει να είναι ασθενική, δεν θα μπορεί να κάνει πολλά πράγματα για να τονώσει την οικονομία, κάτι που θα είναι αρνητικό γι’αυτόν καθώς βαδίζουμε προς τις εκλογές του 2012. Αν οι Ρεπουμπλικάνοι ελέγξουν και τα δύο σώματα του Κογκρέσου, νομίζω ότι θα κάνουν δύο πράγματα. Θα ξεκινήσουν ακροάσεις και έρευνες για τις πολιτικές αποφάσεις των δύο τελευταίων ετών που θα παραλύσουν την Ουάσινγκτον. Επίσης θα περάσουν νομοθεσία με στόχο να αποσυρθούν νόμοι, ή τουλάχιστον τμήματά τους που έχουν ήδη περάσει, για παράδειγμα η μεταρρύθμιση στο σύστημα υγείας. Θα αναγκάσουν έτσι τον Ομπάμα ή να αφήσει το νομοσχέδιο να ανακληθεί ή να θέσει βέτο σε αυτό. Αν οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίσουν και όσους κυβερνήτες και βουλευτές πολιτειών αναμένεται, θα έχουν τη δυνατότητα να «μαγειρέψουν» τα όρια των περιφερειών όπως τους συμφέρει, καθώς στις ΗΠΑ κάθε 10 χρόνια υπάρχει απογραφή βάσει της οποίας ορίζονται εκ νέου τα σύνορα. Αυτό θα γίνει μέσα στον επόμενο χρόνο, οπότε ο έλεγχος των κυβερνήσεων των πολιτειών είναι ιδιαίτερα σημαντικός τα έτη μεταξύ ΄10 και ‘12.
Ποιο είναι το κλίμα που κυριαρχεί στις ΗΠΑ, δύο χρόνια μετά το 2008, όταν κυριαρχούσαν η ελπίδα και η επιθυμία για αλλαγή;
Υπάρχουν δύο διαφορετικές διαθέσεις που επηρεάζουν διαφορετικές μερίδες του πληθυσμού. Σίγουρα υπάρχει ένα ρεύμα θυμού που εντοπίζεται σε όσους συνδέονται με το κίνημα του Tea Party (Κόμμα του Τσαγιού). Αυτή η διάθεση δεν διαφαίνεται μόνο στην πολιτική της Δεξιάς, αλλά ακόμα και σε βιαιότητες μικρής κλίμακας και προσβολές, από τις ρατσιστικές προσβολές που εκτοξεύονταν εναντίον του Ομπάμα από την άκρα Δεξιά μέχρι το επεισόδιο ξυλοδαρμού που είχαμε στο Κεντάκι. Υπάρχει μία διάχυτη επιθυμία «να πάρουμε πίσω τη χώρα μας». Τα μέλη του Tea Party και οι πολυεκατομμυριούχοι που τους στηρίζουν με τεράστια ποσά έχουν ως κεντρικό σύνθημα «ας πάρουμε πίσω τη χώρα εμείς οι λευκοί χριστιανοί συντηρητικοί». Το άλλο ρεύμα είναι μία απογοήτευση, μία σύγχυση, σχεδόν μία απορία για το τι ακριβώς συμβαίνει. Απογοήτευση για την οικονομία, για το γεγονός ότι ο δημόσιος διάλογος για το τι πρέπει να γίνει είναι πάρα πολύ ανειλικρινής και χαμηλού επιπέδου. Το κλίμα είναι βαρύ και είναι ακόμα πιο βαρύ για όσους παρακολουθούν τηλεόραση. Η ποσότητα διαφημίσεων που προβάλλονται στην τηλεόραση είναι σίγουρα η μεγαλύτερη που έχω δει ποτέ σε ενδιάμεσες εκλογές. Σχεδόν το 75% των διαφημίσεων που βλέπω σαν πολίτης της Μασαχουσέτης είναι αρνητικές ή αφορούν επιθέσεις εναντίον κάποιου.
Η συγκεκριμένη καμπάνια ήταν επίσης η πιο ακριβή καμπάνια για ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ. Σας ανησυχεί αυτό;
Ναι. Νομίζω ότι η επιρροή των χρημάτων στις προεκλογικές εκστρατείες ήταν υπερβολική, ακόμα και πριν την πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου (σ.σ. που ενισχύει τη δυνατότητα ιδιωτικών εταιρειών να χρηματοδοτούν υποψηφίους). Δεν θέλω να ακουστώ μελοδραματικός, αλλά φοβάμαι για τους θεσμούς μας. Ξοδεύονται τόσα χρήματα και ειδικά από συγκεκαλυμμένα και συγκεντρωμένα οικονομικά συμφέροντα. Μόλις διάβασα ότι η Μεγκ Ουίτμαν στην Καλιφόρνια (σ.σ. υποψήφια των Ρεμπουμπλικάνων για τη θέση της κυβερνήτριας και πρώην γενική διευθύντρια του eBay ξόδεψε 140 εκατομμύρια δολάρια από τα δικά της χρήματα και μάλλον θα χάσει. Είμαι ιστορικός και φαντάζομαι τους ιστορικούς σε 60 χρόνια από τώρα ελπίζοντας να μην τους φαίνεται αυτό φυσιολογικό. ‘Εχουμε κάνει πολλά τον τελευταίο καιρό για να ανακαλέσουμε ή να ανατρέψουμε δια τις δικαστικής οδού μέτρα που εφαρμόστηκαν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα τα οποία είχαν σχεδιαστεί για να υπάρχει κάποιος έλεγχος στην εξουσία.
Ποια νομίζετε ότι είναι τα κυρίαρχα θέματα που έχουν κατά νου οι ψηφοφόροι; Τι θα σκέφτονται όταν ψηφίζουν την Τρίτη;
Σκέφτονται την οικονομία, αυτό είναι αναμφισβήτητο. Έχουμε επίσημη ανεργία 9%, το οποίο σημαίνει ότι το 16 με 20% όλων των οικογενειών επηρεάζονται άμεσα. Υπάρχει αυτή η διάχυτη ανησυχία για το πού πηγαίνει η χώρα. Κανείς δεν δίνει προσοχή στους δύο πολέμους μας, οι οποίο εμφανίζονται πέμπτοι ή έκτοι ή έβδομοι στην ιεράρχηση των ανησυχιών των πολιτών. Έχουμε υποδομές σε πόλεις και πολιτείες που πιέζονται υπερβολικά, αλλά ταυτόχρονα μειώνονται οι προϋπολογισμοί. Η οικονομία, μαζί με αυτή την ανησυχία για το πού πάει η χώρα αποτυπώνουν το κλίμα στη χώρα.
Η εξωτερική πολιτική δεν ήταν από τα κυρίαρχα θέματα στην προεκλογική εκστρατεία - αναφερθήκατε ήδη στους δύο πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Πώς θα αλλάξει η εξωτερική πολιτική αν οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίσουν την πλειοψηφία σε ένα ή δύο σώματα του Κογκρέσου;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που κανείς δεν πρόσεξε τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Ένας είναι ότι η διενέργεια αυτών των πολέμων έχει κρατηθεί κατά μία έννοια σε μεγάλη απόσταση από την αμερικανική κοινωνία. Έχουμε έναν εθελοντικό στρατό, οπότε δεν μιλάμε για επιστράτευση που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους. Επίσης υπάρχουν περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες που έχουν αναμειχθεί στον πόλεμο, οπότε οι επιπτώσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ είναι ελάχιστες. Υπάρχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, αλλά κανείς δεν τους δίνει σημασία αυτή τη στιγμή. Ο άλλος λόγος που κανείς δεν προσέχει την εξωτερική πολιτική είναι ότι ο Ομπάμα ουσιαστικά συνεχίζει την εξωτερική πολιτική του Μπους, με πολύ μικρές αλλαγές, οπότε οι Ρεπουμπλικάνοι δεν πρόκειται να ασκήσουν κριτική. Στο παρασκήνιο υπάρχουν πάρα πολλές συζητήσεις για το τι θα κάνει ο Ομπάμα όταν έρθει ο καιρός να εκπληρώσει την υπόσχεσή του για απόσυρση των στρατευμάτων από το Αφγανιστάν το 2011, αλλά αυτό δεν βρίσκεται πουθενά στο δημόσιο πολιτικό διάλογο. Τίποτα λοιπόν δεν θα αλλάξει στην εξωτερική πολιτική. Αν υπήρχε κάποια δραματική αλλαγή, δηλαδή αν η αριστερή πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος κέρδιζε πολύ περισσότερες έδρες απ’ό,τι αναμένεται, τότε ο Ομπάμα μπορεί να απέσυρε τα στρατεύματα από το Αφγανιστάν ταχύτερα, αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι το κλειδί σε αυτές τις εκλογές είναι η συμμετοχή. Η συμμετοχή αναμένεται γύρω στο 35%. Αυτό σημαίνει ότι μια μεγάλη πλειοψηφία στο Κογκρέσο μπορεί να κερδηθεί με ένα 20% των ψηφοφόρων. Όσον αφορά την αδυναμία πρόβλεψης, οι δημοσκοπήσεις βασίζονται σε πιθανούς ψηφοφόρους και είναι ακριβείς μόνο στο βαθμό που οι δημοσκόποι έχουν εκτιμήσει σωστά ποιοι θα πάνε στις κάλπες. Το κλειδί είναι λοιπόν αν οι Δημοκρατικοί θα καταφέρουν να πείσουν τους απογοητευμένους και απαισιόδοξους ψηφοφόρους τους να ψηφίσουν. Αν οι Δημοκρατικοί καταφέρουν να φέρουν στις κάλπες ένα 4% επιπλέον στις κάλπες, αυτό θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά.
ΑΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΗ

naftemporiki.gr